काठमाडौं । भेनेजुएलाकी विपक्षी नेतृ मारिया कोरिना माचाडोले निरंकुश शासनविरुद्धको अहिंसात्मक संघर्ष र लोकतन्त्र पुनःस्थापनाका लागि गरेको असाधारण योगदानका कारण २०२५ को नोबेल शान्ति पुरस्कार जितेकी छन्।

ओस्लोस्थित नोबेल कमिटीले शुक्रबार घोषणा गरेको पुरस्कारमा माचाडोलाई ‘जनताको स्वतन्त्रताको लागि वर्षौँको निडर आन्दोलन र अन्यायविरुद्धको शान्तिपूर्ण प्रतिरोधको प्रतीक’ भनेर उल्लेख गरेको छ।

तर माचाडोसम्म पुग्ने यो यात्रा सहज थिएन, यो संघर्ष, धम्की र साहसको लामो कथाबाट बुनेको यात्राको परिणाम हो।

इन्जिनियरबाट व्यवसायिक यात्रा

सन् १९६७ मा भेनेजुएलाको राजधानी क्याराकसमा जन्मेकी मारिया कोरिना माचाडो सानो उमेरदेखि नै विवेकशील र दृढ स्वभावकी थिइन्। उनले औद्योगिक इन्जिनियरिङमा स्नातक गरेपछि निजी क्षेत्रमै आफ्नो करियर सुरु गरेकी थिइन्। तर देशमा फैलँदै गएको भ्रष्टाचार, असमानता र राजनीतिक अधिनायकताले उनलाई मौन बस्न दिएन।

सन् २००२ मा उनले केही युवा अभियन्तासँग मिलेर ‘सुमाते’ नामक नागरिक संस्था स्थापना गरिन्, जसको उद्देश्य थियो, निष्पक्ष चुनाव र नागरिक सचेतना। यही संस्थाले पछि माचाडोलाई राष्ट्रिय स्तरमा चिनायो।

चाभेज शासनसँगको टक्कर
त्यो समय भेनेजुएलामा राष्ट्रपति ह्यूगो चाभेजको शक्तिशाली शासन चलिरहेको थियो। माचाडोको संस्थाले चाभेजविरुद्ध सन् २००४ मा जनमत सङ्ग्रहको पहल गर्‍यो, जसपछि उनी सरकारको निशानामा परिन्।

उनीमाथि ‘देशद्रोह’को आरोप लगाइयो, कार्यालयमा छापा मारियो, र प्रहरी निगरानीमा राखियो। तर उनले आफूलाई ‘सत्यको पक्षमा बोल्ने नागरिक’को रूपमा प्रस्तुत गर्दै भनिन्, ‘भयले नागरिकलाई मौन बनाउँछ, तर मौनता अधिनायकतालाई बल दिन्छ।’
उनको यो भनाइ भेनेजुएलाको लोकतन्त्रका पक्षधरहरूको नाराजस्तै बन्यो।

राजनीतिमा प्रवेशपछिको संघर्ष
सन् २०११ मा माचाडोले राष्ट्रिय असम्बलीको निर्वाचन जितिन् र औपचारिक रूपमा राजनीतिमा प्रवेश गरिन्। संसद्मा उनले स्वतन्त्र प्रेस, मानव अधिकार र न्यायिक सुधारका विषयमा खुलेर बोलिन्।

तर सन् २०१४ मा तत्कालीन निकोलास मादुरो शासनले ‘विदेशी शक्तिसँग मिली सरकार उल्ट्याउने प्रयास गरेको’ आरोप लगाउँदै उनको सांसद पद खारेज गर्‍यो।

त्यसपछि उनले सडक र अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चबाट जनआन्दोलन अगाडि बढाइन्। बारम्बार पक्राउको धम्की, संचारमाध्यममा प्रतिबन्ध र राजनीतिक निषेधका बाबजुद पनि उनले लोकतान्त्रिक आन्दोलन जारी राखिन्।

राजनीतिक बन्देजबीचको नेतृत्व
गत वर्ष भेनेजुएलाको विपक्षी गठबन्धनले उनलाई राष्ट्रपति उम्मेदवारका रूपमा अघि सारेको थियो। तर सरकारद्वारा उनी ‘सार्वजनिक पदका लागि अयोग्य’ घोषणा गराइन्।

त्यसपछि पनि उनले देशका विभिन्न सहरहरूमा जनसभाहरू गर्दै ‘शान्तिपूर्ण परिवर्तन’को आव्हान गरिरहेकी थिइन्।उनको अभियानमा ठूलो जनसमर्थन देखियो, जसले उनलाई भेनेजुएलाको ‘लोकतान्त्रिक आशा’का रूपमा उभ्यायो।

नोबेलसम्मको आरोहण
ओस्लोस्थित नोबेल कमिटीले यो वर्षको शान्ति पुरस्कार माचाडोलाई प्रदान गर्दै भन्यो, ‘उनी भेनेजुएलाका नागरिकहरूको स्वतन्त्रताको लागि आवाज उठाउने साहसी महिला हुन्। उनले धम्की, बन्देज र हिंसाको सामना गर्दै पनि अहिंसात्मक आन्दोलनको बाटो रोजिन्।’

योसँगै माचाडो भेनेजुएलाको इतिहासमै पहिलो नोबेल शान्ति पुरस्कार विजेता बनेकी छन्।

संघर्ष अझै बाँकी
पुरस्कार घोषणापछि माचाडोले संघर्ष अझै बाँकी रहेको बताएकी छन् । उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखेकी छन्, ‘यो सम्मान मेरो होइन, यो भेनेजुएलाका ती आम नागरिकहरूको हो, जसले स्वतन्त्रताको सपना देख्न नछोडेका छन्। यो पुरस्कार हाम्रो संघर्षको बीचमा आएको आशाको उज्यालो हो।’

उनले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई भेनेजुएलाको स्वतन्त्र र निष्पक्ष निर्वाचन सुनिश्चित गर्न निरन्तर समर्थन गर्न पनि आग्रह गरिन्।

प्रेरणाको प्रतीक बनेकी माचाडो
आज मारिया कोरिना माचाडो केवल एक राजनीतिज्ञ मात्र होइनन् । उनी अहिंसात्मक प्रतिरोध, सत्य र लोकतन्त्रप्रतिको अटूट विश्वासको प्रतीक बनिसकेकी छन्।

उनको जीवनकथा भेनेजुएलाको सीमाभन्दा टाढा फैलिएको छ । संसारभरका ती सबै मानिसहरूका लागि प्रेरणाको स्रोत बनेकी छन्, जसले अन्याय र भयको सामना गर्दै पनि शान्तिपूर्ण परिवर्तनमा विश्वास गर्छन्।

नोबेलले उनलाई सम्मान गरेको मात्र होइन, भेनेजुएलाका जनताको आवाजलाई अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा पुनः सुनाएको छ। मारिया कोरिना माचाडो, अब एक नाम होइन, एक आन्दोलनको प्रतीक बनिसकेकी छन्।